Na staż pracy składają się wszystkie okresy zatrudnienia, w których dana osoba podlegała stosunkowi pracy. Od jego długości zależą niektóre przywileje pracownicze (nagroda jubileuszowa, odprawa, dodatek stażowy), wymiar urlopu wypoczynkowego oraz prawo do emerytury. Byłoby dobrze, gdyby każdy pracownik potrafił obliczyć swój staż pracy i mógł odpowiednio udokumentować przepracowane okresy. Jednak w polskie prawo nigdy nie było proste, toteż wiele osób ciągle ma wątpliwości, co można doliczyć do stażu pracy, a co nie ma kompletnie żadnego znaczenia. Sporo pytań dotyczy między innymi nauki w szkole wyższej. Czy studia wliczają się do lat pracy? A jeśli tak, to ile lat możesz dodać?
Staż pracy według kodeksu
Jeszcze w trakcie studiów zarabiałeś przez 3 lata na umowę zlecenie. Potem przez kolejne 4 lata byłeś wolnym strzelcem, który pracował dla niezliczonej liczby klientów na podstawie umowy o dzieło. Następnie przez 3 lata prowadziłeś własną firmę i przez ten czas sumiennie odprowadzałeś składki emerytalno-rentowe. Teraz przeszedłeś na etat i zastanawiasz się, co zalicza się do stażu pracy? W takim razie musimy Cię zmartwić – spośród wszystkich przepracowanych okresów liczy się jedynie… nauka na uczelni wyższej. Ani praca na podstawie umowy cywilnoprawnej (zlecenie, o dzieło), ani samozatrudnienie nie zwiększają liczby przepracowanych lat.
Kodeks pracy określa jasno, które okresy można zaliczyć do stażu pracy. Są to:
- zatrudnienie na podstawie umowy o pracę (niezależnie od wymiaru czasu pracy czy trybu rozwiązania umowy)
- zatrudnienie w ramach wyboru, powołania, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę
- czynna i zawodowa służba wojskowa
- pobieranie zasiłku dla bezrobotnych
- udokumentowana praca za granicą
- urlop wychowawczy
- prowadzenie gospodarstwa rolnego
- okres, za który pracownik otrzymał odszkodowanie z powodu skrócenia czasu wypowiedzenia wskutek zwolnienia (jeśli wypowiedzenie nie nastąpiło z winy pracownika)
Czy studia wliczają się do lat pracy? Jak już wspomnieliśmy – tak, jednak i w tym przypadku należy poprawnie zinterpretować przepisy Kodeksu pracy.
Staż pracy – studia można doliczyć, ale…
Wprawdzie studiowanie ciężko porównywać z pracą na etat, jednak w trakcie nauki podejmujesz wysiłek intelektualny i finansowy. Z jednej strony pracujesz na swoją przyszłość, ale z drugiej – ledwo wiążesz koniec z końcem, bo nie każde studia pozwalają na dorabianie po zajęciach. Na szczęście polskie prawo wynagradza absolwentom ten czas – możesz dodać okres nauki do stażu pracy! Ale uwaga, pod uwagę brane są tylko okresy zakończone otrzymaniem dyplomu, a więc absolutorium się nie liczy.
Co ciekawe, tyle samo możesz doliczyć za ukończenie studiów licencjackich, co za magistra, inżyniera czy doktora! To prawdopodobnie jedyna sytuacja w życiu, gdzie tytuł naukowy nie ma żadnego znaczenia. Podobnie nieistotny jest tryb studiowania (zaoczny, dzienny, wieczorowy) czy rodzaj uczelni (prywatna, państwowa). No dobrze, ale ile lat można doliczyć do stażu pracy za studia? Według Kodeksu pracy możesz dodać 8 lat za uzyskanie dyplomu uczelni wyższej. Ale uwaga – jeśli w trakcie studiów pracowałeś na etacie, możesz doliczyć tylko jeden okres, korzystniejszy dla siebie. Przykładowo, jeśli pracowałeś przez trzy lata i przez ten czas robiłeś studia licencjackie, lepiej wybrać okres nauki, ponieważ wtedy możesz doliczyć osiem lat, a nie jedynie trzy.
Kodeks pracy umożliwia doliczenie również innych okresów nauki:
- 6 lat za ukończenie szkoły policealnej
- 5 lat za szkołę średnią zawodową
- 4 lata za szkołę średnią ogólnokształcącą
- 3 lata za szkołę zawodową
Okresy te nie sumują się, tzn. nie możesz dodać do stażu pracy 8 lat za studia i 4 lat za liceum.
Znasz już odpowiedź na pytanie, czy studia wliczają się do lat pracy. Ale co daje Ci ta wiedza? Otóż teraz możesz sprawdzić, czy pracodawca poprawnie wyliczył wymiar Twojego urlopu. Jeśli Twój staż pracy wynosi poniżej 10 lat, wówczas masz prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego. Jeśli Twój staż pracy wynosi co najmniej 10 lat, wtedy masz do wykorzystania aż 26 dni urlopu. W rezultacie absolwenci studiów wyższych muszą przepracować jedynie 2 lata, aby uzyskać prawo do maksymalnego wymiaru urlopu.
Studia a emerytura
Od stażu pracy zależy nie tylko urlop, ale coś znacznie ważniejszego – Twoja emerytura. Ale czy studia wliczają się do lat pracy uwzględnianych przy ustalaniu prawa do świadczenia emerytalnego? Otóż w tej kwestii przepisy są nieco bardziej skomplikowane. Z reguły czas nauki w szkole wyższej zaliczany jest do okresów nieskładkowych, czyli takich, które nie mają wpływu na wysokość świadczenia.
ZUS może jednak uwzględnić studia jako okres składkowy pod warunkiem, że czas nauki nie przekracza 1/3 okresów składkowych (czyli takich, w których faktycznie pracowałeś). Jeśli więc studiowałeś przez 5 lat, musisz udokumentować co najmniej 15 lat okresów składkowych, aby nauka została uwzględniona przy ustalaniu emerytury. Oczywiście i tym razem musisz pochwalić się dyplomem ukończenia uczelni wyższej, który potwierdzi zdobyty przez Ciebie tytuł licencjata, magistra lub inżyniera. Wyjątek stanowi doktorat – w tym przypadku nawet bez obrony tytułu możesz doliczyć studia do lat pracy.
